Wierzchno
Sołectwo: Łyskowo

Aktualna liczba mieszkańców - 85

Historia

Brak dostępnych źródeł dotyczących historii folwarku. Być może ma on metrykę XVIII- wieczną; przemawia za tym chorągiewka wiatrowa z datą 1764, umieszczona wtórnie (w czasie remontu w 1986 r.) w budynku tzw. stelmacharni - przypuszczalnie pierwotnie gołębnika. Źródło kartograficzne potwierdzające istnienie folwarku pochodzi dopiero z 1891 r. Właściciele sprzed 1945 r. nieznani. Po II wojnie światowej utworzono tu PGR, od kilku lat własność prywatna. W gospodarstwie prowadzona jest hodowla trzody chlewnej.

Układ przestrzenny i zabudowa

Obecna forma folwarku jest identyczna jak udokumentowana na mapie z końca XIX w. Założenie o kształcie prostokąta, rozwiniętego na osi NW - SE, zlokalizowane przy szosie Pełczyce - Barlinek, po jej pd.- wschodniej stronie. Podwórze gospodarcze okolone budynkami o różnych funkcjach, tworzącymi zwarte pierzeje. Jedynie pierzeja pd.- wschodnia, w której usytuowany jest dwór, ma kompozycję luźną. Wewnątrz podwórza wolnostojący budynek dawnego gołębnika. W zapleczu dworu niewielki park krajobrazowy, wpisany w regularny prostokąt. Na pn.-wschód na folwarku, wzdłuż szosy w kierunku Pełczyc niewielka kolonia mieszkalna złożona z budynków powojennych oraz jednego czworaka z lat 30- tych XX w. Zabudowa folwarku pochodzi z okresu od 2 poł. XX w. do 1 ćw. Wieku. Jedynie gołębnik jest przypuszczalnie starszy. Precyzyjne datowanie uniemożliwia fakt, że obiekty gospodarcze zostały - w różnym czasie - znacząco przebudowane. Wszystkie budynki murowane z cegły, otynkowane. Dwór jest przykładem skromnej rezydencji wiejskiej z końca XIX w. Jest to 7- osiowy budynek pod stromym dachem 2 - spadowym z centralnym pseudoryzalitem określonym tympanonem o niskiej strzałce; przed wejściem granitowe schody i otwarty ganek. Z obu stron budynku niskie, współczesne przybudówki, które w najbliższym czasie mają ulec likwidacji. Przed dworem rozległy gazon o półkolistym narysie, oddzielony od podwórza gospodarczego murkiem ceglanym, flankowanymi słupkami, zwieńczonymi sterczynami. W obrębie gazonu starodrzew ( lipy, kasztanowce). Godnym uwagi jest budynek mieszkalny usytuowany w pn. - wschodniej pierzei podwórza, w pobliżu dworu - przypuszczalnie dawna rządcówka. Ten niewielki obiekt z początku XX w. charakteryzuje się starannie opracowaną elewacją.
Najcenniejszym obiektem w zespole folwarcznym jest gołębnik, a właściwie budynek o nierozpoznanej funkcji. Charakteryzuje się trójczłonową bryłą, w części centralnej dwukondygnacyjną, z parterowymi przybudówkami po bokach. Środkowa część ma ściany o grubości 70 cm ( przy rzucie zaledwie 520 x 520 cm ), co może potwierdzać jego XVIII- wieczną metrykę. Skrzydła i przedsionek są przypuszczalnie XIX- wieczne. Park krajobrazowy z przewagą drzewostanu rodzimego łączy się z ogrodem warzywnym . Do parku- od strony pd. Zachodniej - prowadzi aleja lipowa wzdłuż polnej drogi.